Vivere in Pace (1947)

Wat zie ik, nog geen stemmen voor deze neo-realistische klassieker van Zampa met Fabrizi en Johnny (sic ) Kitzmiller ?

Ietwat völkisch angehauchte film met een lach, een thrill , een traan en een voice-over geset in een boerendorpje waar iedereen mekaar kent en van mekaar houdt, er loopt wel een boze fasjist rond maar die is eerder koddig. Fabrizi is een soort dorpsoudste en het gehucht rolt door fasjisme en oorlog heen, met als enig teken van de calamiteiten op wereldschaal de aanwezigheid van een dikke Teutoonse Vater en Feldwebel- beslist geen jonge officier- een schat van een man die alleen zoals de meeste van zijn soortgenoten een neiging heeft tot brallerigheid wanneer hij bezopen is, en dat is hij vrijwel altijd.

Dan verschijnen de ontsnapte GI's Moore en Kitzmiller ten tonele en wordt het dorp oorlogsterrein, al blijft het nog lang kluchtig met als toppunt de sequentie waarin een bezopen Kitzmiller stereotypen mag bevestigen, want uiteraard speelt hij wanneer hij lam is bij voorkeur jazz op trompet en gaat hij tekeer als een wilde.

Dan volgt een wat meer serieuze episode als de oorlog het dorp definitief bereikt, maar de boodschap is uiteindelijk die van de restauratie en de triomf van de burgerlijk-humanitaire waarden.

Muziek van Nino Rota.

Neorealistisch oorlogsdrama met een fikse injectie (zwarte) komedie. De setting is een slaperig afgelegen Italiaans dorpje tijdens de Tweede Wereldoorlog. Eén Duitse soldaat volstaat er om de orde te handhaven. Het dagelijks leven van de boerenbevolking neemt echter een dramatische wending wanneer twee Amerikaanse soldaten er een toevluchtsoord zoeken.

Schitterend scenario dat, volgens de voice-over bij intro en outro, gebaseerd is op ware feiten en karakters. Boeiend van begin tot eind met prima acteerprestaties. Het is daarbij moeilijk onderscheid maken tussen hoofd- en nevenrollen omdat de meeste acteurs een gelijkwaardige inbreng lijken te hebben. Aldo Fabrizi (die we kennen van zijn priesterrol in Roma, Citta Aperta) en John Kitzmiller (als één van de soldaten - ‘il negro’) springen er dan toch wel uit naar het einde toe. Halfweg de film komt er een originele feel good scene langs die je een lach tot achter je oren bezorgt. Nadien evolueert het verhaal naar een grimmig einde. Klasse om dit naadloos te combineren!

De commentaar van pipo il buffone wat betreft de stereotypering begrijp ik, deze film is dan ook - net zoals elke film - een product van zijn tijd. Een tijd waarin de gemiddelde Italiaan/Europeaan nog nooit een zwarte van dichtbij of veraf gezien had, Afrikanen in eigen land gekoloniseerd en onderdrukt werden door Europese naties, en de zwarten in de USA (in het conflict met nazi-Duitsland toch graag voorgesteld als de verdediger van de democratie) wettelijk gezien tweederangsburgers waren.

Moest de film vandaag hermaakt worden, zal de rol van de Afro-Amerikaan anders en genuanceerder ingevuld worden, dat spreekt voor zich. Maar in die zin is Vivere In Pace ‘authentiek’ omdat het niet meer of minder dan de toenmalige dominante ideeën van de (witte) gemeenschap over de (zwarte) outsider weerspiegelt. Al vind ik in zijn geheel genomen wel dat de stereotypering van het karakter van Kitzmiller beperkt blijft tot de dronken scene en wat daaruit voortvloeit. Verder wordt hij m.i. afgebeeld als een normaal individu, wat zeker ook aansluit bij de achterliggende idee van broederschap die men wil uitdragen met deze film.

Prima regie van Luigi Zampa (startend met een craneshot en panning in het dorp) daarin bijgestaan door Carlo Montuori (die we kennen van Ladri Di Biciclette). En als toetje nog een score van Nino Rota erbovenop, komt er nog iemand iets te kort verder?

Vivere In Pace werd in zijn tijd gelauwerd met verschillende prijzen en is zeker het (her)ontdekken waard.