Escape from Sobibor (1987)

Ondanks een aantal begrijpelijke en herkenbare ergernissen die voorgangers reeds hebben gespuwd toch een aangrijpende film die de gehele speelduur weet te boeien. 3,5*.

Escape from Sobibor is, en dat schijnen de meesten niet door te hebben, een tv-film. En dat brengt vaak enkele 'gebreken' met zich mee op zoals een minder sterke casting. Echter, je mag zeggen wat je wilt, maar hier wordt toch wel een uitstekende film neergezet. De meesten acteren goed en degelijk en zetten zeer geloofwaardige, menselijke en realistische personages neer.

Een ander groot pluspunt is, zoals eerder is gezegd, dat de neiging tot overdrijven achterwege is gelaten. Ook dit komt het realisme, de sfeer en tijdsgeest ten goede. Het verhaal wordt goed en boeiend uitgewerkt en geeft je het gevoel daar ook te zitten.

Kleine minpunten zitten onder andere in de taal (jammer maar niet storend), in het tweede gedeelte, waar ik het gevoel krijg dat men de film een beetje aan het afraffelen is, en in het einde, waar de eerder zo sporadisch gebruikte muziek jammergenoeg volop wordt gebruikt.

Al met al een meer dan uitstekende oorlogs- en tvfilm.

Ik kan het na elke WO2 film nog steeds niet bevatten dat mensen zulke gruwelijke dingen konden doen.

Ook na het zien van deze film waar gruwelijke dingen aan bod komen.

Verhaal zit vol spanning en acteurs zijn erg goed.

4,5 ster

Een spannend film die een redelijke blik geeft hoe het leven in zo'n vernietigingskamp was.

Het is een film wat gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. En dan nog tijdens de 2de WO, dus dit is extra interessant voor de liefhebbers.

Het is 1943 en het verhaal speelt zich af in Sobibor, één van de drie kampen in Oost Polen. Via een perspectief van een aantal joden en op feit-gebaseerde personages volg je verschillende verhaallijnen die uiteindelijk bij elkaar komen en zich tot één ding vormen; wraak door te ontsnappen. Een iets te riskante zet wat niet binnen een dag vergadering kan worden besloten en geregeld. Het zal uiteindelijk toch moeten gebeuren, want zo niet dan verdwijnen ze allemaal in de 'doucheruimtes', net als vele kennissen, familieleden en vrienden. Met behulp van een gevangengenomen Joodse Russische eenheid onder leiding van 'Sasha' (Hauer), weten ze een plan te organiseren waar ze iets gaan proberen wat nooit geprobeerd is; het ontsnappen van het gehele kamp.

De meeste personages die je hier volgt zijn Joodse gevangenen, in leven gehouden omdat ze kennis hebben over een bepaald vak. Dus tegen hard werken onder onmenselijke omstandigheden worden ze voorlopig in 'leven' gehouden. Een aantal personages worden tevens bij het begin geïntroduceerd, wanneer er een trein met gevangenen aankomt. Je volgt verschillende echt-bestaande personages waaronder de leider onder de Joodse gevangenen, Leon (Arkin), een mooi, jong naaister en konijnenfokster (Pazula), 2 broers die goudsmid zijn, een aantal schoenenmakers en een boel andere gevangenen, waaronder een groepje rijke Nederlandse joden. Als laatst krijg je nog een Russische eenheid onder leiding van Hauer, die een zeer belangrijke rol zullen spelen tijdens het uitbreken. Het zijn immers soldaten met oorlogservaring, dus hun kennis en kracht zullen de joden nodig hebben, dus er moet goede samenwerking tussen beide partijen komen. Naast de slachtoffers volg je ook een groot aantal SS-officieren en Oekraïnse wachters. De officieren waar je hiermee te maken krijgt geven een goed voorbeeld van hoe de sadistische Duitsers met de joden omgingen. Een aantal officieren in het kamp zijn sgt. Wagner, Frenzel en Beckmann. Allemaal kopstukken die vernietigd moeten worden voordat er een uitbraak komt.

Hun plan van ontsnapping is best goed gepland. Voordat ze zouden uitbreken, was het de bedoeling om alle officieren, de SS-ers dus, te ellimineren. Zonder commandanten, zouden de Oekraïners niet weten wat ze te doen staat. Na een groot aantal SS-ers te hebben gedood, verzamelen alle 600 gevangen rustig op het plein. Wat natuurlijk volgt op een grote paniek en een grote schietpartij tussen gewapende gevangenen en de overgebleven bewakers. Je kon je goed voorstellen hoe het was om daar tussen te rennen, want iedereen rende ergens heen en vielen alle hekken aan om te ontsnappen. Zo als schietschijven voor de nog bemande uitkijktorens. Er bleven natuurlijk enkele tientallen mensen staan, maar dat zal vast door shock, angst of gewoon het niet kunnen ontsnappen liggen. Het viel me op dat vele gevangenen gewoon goed om konden gaan met een geweer, terwijl je zou denken dat ze te ondervoed en weinig kracht hebben om überhaupt te ontsnappen. Zelfs de goudsmid (misschien een jongen van 16 - 18), knalde een paar wachters neer. De wachters leken net vrijwilligers zonder enig inhoud aan training. Tijdens het vluchten uit Sobibor, waar iedereen letterlijk voor zijn/haar leven rende, was al dat chaos en doden door geweersalvo's en mijnen confronterend. Uiteindelijk leverde Gold een best memorabele uitwerking, wat in je herinnering blijft steken.

Daarvoor zijn er ook nog stukjes wat goed aanduiden hoe ze eraan toe waren. Het zomaar slaan en keihard bewerken van gevangenen die iets laten vallen of niet snel genoeg zijn. Wat echt onmenselijk en keihard was, was Wagner's executie van een Joodse moeder en haar baby. Tijdens een mislukte ontsnapping, werden de 13 overgebleven ontsnappers gefussilleerd, maar dan met nog 13 andere onschuldige gevangenen. Een goed weergave van de ijzeren hand van de Duitse bezetters. Verder dan muziek maken, dansen, praten, (als het er nog was) eten en gezelligheid hebben konden de joden niet. Een beetje raar, maar om de dood te betreuren geef je de Duitsers ook zo hun zin. Het ging kennelijk zo hoe de joden in Sobibor ermee omgingen.

Wat een minpunt is, is de taal. Duitsers, Russen en Poolse joden die gewoon Engels praten, de Duitsers met natuurlijk een licht accent, evenals de Russen. Maar als achtergrond kan je af en toe wat Duits horen. Een beetje jammer, dit. Daarnaast was de romantiek tussen Hauer en Pacula nogal geforceerd en het kwam over als 'laten we er toch nog wat romantische drama in stoppen'. Geen idee of het zo toen gebeurd was, maar het is allemaal erg toevallig. De Russische commandant moest in zijn rol blijven en doen alsof die een Joodse vriendin had, om niet op te vallen. Toevallig dat zij dan weer verliefd op hem wordt, al kent ze hem een dag...

De setting zag er prima uit, kamp Sobibor werd ook goed op beeld gebracht, met honderden meters aan beveiligde hekken, een mijnenveld, een aantal bewaakte in- en uitgangen, wachttoren, barakken, werkplaatsen waaronder een naaiatelier, een schoenmakker en een goudsmid en dan natuurlijk armzallige hutjes waar de joden kunnen verblijven.

Het einde was ook nog een goede afsluiting. Per personage die overleefde nog wat meer informatie wat die na de ontsnapping deed (onderduiken of verder vechten bijv.) en dat ze misschien getrouwd zijn/al kinderen hebben en natuurlijk of ze nog in '87 leefden.

Films over de 2de WO vind ik altijd interessant, zelfs waarin het over gevangenen gaat (denk dus ook aan The Bridge on the River Kwai). Een indrukwekkende film over Sobibor, haar gevangenen, SS Sonderkommando's en een bloedige ontsnapping.

Het is volgens mij bij voorbaat schier onmogelijk een “mooie” film te maken over concentratiekampen. Daarvoor zijn de verschrikkingen van die kampen te afgrijselijk.

Regisseur Jack Gold doet een lovenswaardige poging om –naast de opstand van 1943– vooral het leven van alledag in kamp Sobibor over het voetlicht te brengen. Geassisteerd door Thomas Blatt (“Toivi” in de film), een van de overlevenden van Sobibor, baseert hij zich op het boek van de Amerikaanse journalist/schrijver Richard Rashke, die op zijn beurt z’n boek baseerde op interviews met een groot aantal overlevenden. Het resultaat is een realistisch ogend relaas, dat elk voorstellingsvermogen tart en ons confronteert met een inktzwarte episode uit het vrij recente verleden. Zonder meer een van de betere films in dit genre. Rutger Hauer hield er nog een Golden Globe aan over.

“Dat nooit meer”, was destijds de leuze. Laat me niet lachen. Vergelijkbare gruwelijkheden gebeuren nog steeds dag in, dag uit en we laten het ongeïnteresseerd gewoon gebeuren.

Goeie film over de grootste opstand en tevens ontsnapping uit een concentratiekamp tijdens de tweede wereldoorlog. Over de gehele linie boven het niveau van de gemiddelde tv-film, en het ziet er dan ook allemaal vrij realistisch uit. Onderhoudend in beeld gebracht en de hele ontsnappings-operatie is bij vlagen spannend. Het acteerwerk is van een wisselend niveau.

Escape from Sobibor vind ik een goede film.

Er zijn twee versies van deze film. Een korte en lange versie. Ik heb zelf de versie gekeken die 119 minuten duurt.

In deze film krijgen we te zien hoe verschrikkelijk het leven was in het vernietigingskamp Sobibor. Het blijft toch elke keer schrikken als je ziet wat voor monsters mensen kunnen zijn. Ik krijg zelf elke keer de rillingen als ik zie hoe beestachtig de joden werden behandeld. Deze film schuwt het realisme niet. We krijgen een realistisch beeld voorgeschoteld van hoe het leven in kamp Sobibor was.

In deze film besluiten een groep mensen om te ontsnappen. De groep maakt een gewaagd plan. De film word tegen het einde aan dan ook steeds spannender. Vanaf het moment dat ze die SS officieren beginnen te vermoorden zat ik op het puntje van me stoel. De laatste scene van de film als je ziet dat iedereen letterlijk voor zijn leven rent vond ik indrukwekkend.

Waar de film wel een beetje faalt is op het acteergebied. Want niet iedereen acteert heel erg goed. Wat opvalt is dat de bijrollen goed gecast zijn. Vooral de Nazi’s werden in deze film sterk neergezet. Maar de drie belangrijkste castleden, Alan Arkin, Joanna Pacula en Rutger Hauer acteerden niet erg overtuigend. Hun acteerwerk vond ik nogal houterig en niet echt overtuigend. Vooral Hauer acteerde niet al te best. Zo slap acteerwerk ben ik eigenlijk niet van hem gewend…..

De muziek in deze film is van Georges Delerue. Zijn muziek is niet heel erg bijzonder, maar de muziek past goed bij de film.

Al met al vond ik Escape from Sobibor een goede film.

4 sterren voor deze film.

Rutger Hauer won de Golden Globe voor zijn rol als Sacha Pechersky, de Russische commandant die samen met Leon Feldhendler [Alan Arkin] het brein was achter een massale opstand in vernietigingskamp Sobibor waarbij alle gevangenen betrokken waren en die er toe leidde dat 300 van hen wisten te vluchten.

Nieuwe gevangenen in Kamp Sobibor worden ontvangen met muziek van Johann Strauss 'zodat ze zich thuis voelen'. Mannen worden direct gescheiden van vrouwen kinderen, die ter voorkoming van een tyfus-epidemie meteen moeten douchen... en nooit meer terugkeren. Ondanks de mooie praatjes van de kampcommandant weten de mannen dat ze hier zijn om zich dood te werken en dat leidt meerdere keren tot ontsnappingspogingen, die echter stuk voor stuk mislukken. Ze worden neergemaaid door machinegeweren, weten het mijnenveld niet door te komen of worden in de bossen in de kraag gevat. Na één van die pogingen stelt de commandant een kleine groep opgepakte vluchters voor een afschuwelijke keuze: of ze kiezen elk één iemand die met hen wordt geëxecuteerd, of de commandant kiest zelf 50 mannen voor executie.

Feldhendler beseft zich hierdoor dat ontsnappen alleen succesvol kan zijn als iedereen meedoet aan de ontsnappingspoging, maar daarvoor heeft hij mensen nodig wiens geest nog niet gebroken is door de wreedheden van de Nazi's. Wanneer een groep Russische militairen onder leiding van Pechersky in het kamp aankomt, vindt Feldhendler de bondgenoot die hij zoekt. Samen bedenken ze een plan dat leidt tot een spectaculaire daad van verzet van historische proporties.

Een goed geconstrueerd verhaal, waarin de verschrikkingen van Sobibor duidelijk worden zonder daar al te expliciet aandacht aan te besteden. Een kniesoor zou kunnen mekkeren over het feit dat de gevangenen er nogal gezond uit zien, maar je zou dat ook kunnen zien als een cruciale metafoor voor het feit dat de geest van deze gevangenen niet gebroken was en dat ze dus nog genoeg kracht hadden om zich te verzetten tegen hun dodelijke lot. De individuele karakters komen tot leven door kleine momenten, zonder dat daar flashbacks aan te pas komen. De finale is een passend eerbetoon waarbij honderden gevangenen waren hun eigen leven op het spel te zetten in de hoop dat velen van hun lotgenoten zouden overleven om te kunnen vertellen wat zich afspeelde in Sobibor.

Escape from Sobibor is zo'n film van me waar enige jeugdherinneringen aan kleven. Ik kan me nog wel herinneren dat ik deze als kind met mijn ouders heb gekeken thuis op de tv. De scène dat die Duitser een vrouw en haar baby vermoordde maakte toen wel aardig veel indruk op me. Voor mijn gevoel was dit dan ook een erg goede film. Sindsdien nooit meer gezien, tot aan deze week dan.

Helaas ben ik nu heel wat minder lovend over de film. Ik heb de lange versie bekeken en met bijna twee en half uur speeltijd duurt de film echt veel en veel te lang. Dit had ik overigens ook bij de kortere versie gezegd vermoed ik. Pas in het laatste half uur gaat het daadwerkelijk over de ontsnappingspoging (en dan is het wel vrij boeiend allemaal.) De gruwelen van het leven in Sobibor worden wel op sterke wijze getoond. De aankomst met de geforceerde vrolijkheid en muziek blijft naargeestig, wetende hoe het voor die mensen af zal gaan lopen en scènes met de al eerder genoemde moord op vrouw en baby blijft afschuwelijk. De sterkste scène vind ik de vergelding van de Duitsers na een eerdere mislukte ontsnappingspoging, als de 13 opgepakte gevangenen verplicht worden om iemand uit te kiezen die ook zal worden geëxecuteerd. Weigeren heeft geen zin, dan gaan er 50 anderen aan. Sowieso vind ik het elke keer weer pijnlijk om te beseffen hoe extreem barbaars de Duitsers waren in de oorlog, zeker rondom alles wat met de Holocaust te maken heeft. Maar ook al kent de film een paar van dit soort nare momenten, echt grote indruk maakt het allemaal niet. Dat doen films als Schindler's List wel heel wat beter.

Nou lees ik ook dat dit een televisiefilm was, wat weer het een en ander verklaart, want het oogt soms best amateuristisch. Het acteerniveau is wisselvallig, het is ook jammer dat iedereen weer Engels spreekt en de actie komt soms wat knullig in beeld. De grote uitbraak is op zich erg indrukwekkend om te volgen, maar als je dan die Duitsers uit hun wachttoren zo ongeveer niemand ziet raken met hun mitrailleurs, dan voelt het wel een beetje alsof je naar een aflevering van The A-Team zit te kijken. Ook heb je bij de uitbraak als ze allemaal het mijnenveld in rennen zo'n moment dat een van die mannen zijn geliefde ziet liggen, stopt en bij haar lichaam rouwt. Dat, terwijl 100 meter verderop een peloton Duitsers op hem zit te knallen. En uiteraard hem niet weet te raken, wederom weer dat A-Team gevoel.

Alles bij elkaar is de film best aardig, maar zijn er wel voldoende betere Holocaustfilms die het op meer indrukwekkender en boeiender wijze in beeld hebben gebracht.

3* (was 4*)

Het is al een hele poos geleden dat ik deze Escape from Sobibor nog gezien heb, van mijn jeugdjaren denk ik. Hij is nooit helemaal uit mijn gedachten gegaan en dat wil toch wat zeggen. TV-film of niet, dit is wederom een erg rauwe realistische film over de holocaust met al zijn gruwelen die ermee gepaard gaan. Weinig echt gruwelijke taferelen, zeker met wat we vandaag de dag op filmvlak gewoon zijn, maar daarom niet minder indrukwekkend. De camera draait steeds op het juiste moment weg zoals de hond die het kind wou verscheuren...

De film heeft genoeg aangrijpende momenten om zeer beklijvend te zijn. De ontsnapping is sowieso het hoogtepunt en hoewel je weet dat de ontsnapping zal slagen, blijf ik het toch erg spannend vinden. Alles draait om toeval en details en hoe veel je ook vooraf plant, er zijn steeds onvoorziene omstandigheden. Een ander erg sterk moment van de film was de scène waarbij 13 mannen die voordien een ontsnappingspoging deden 13 andere lotgenoten moesten aanduiden om mee neergeschoten te worden.

De cast is niets bijzonders, maar Hauer is uitstekend gecast als Russisch luitenant. Zijn bekroning is dan ook terecht. De film duurt vrij lang - ik zag namelijk de versie van bijna 2,5 uur - maar verveelde me geen moment. Het blijft ongelooflijk hoe gerodeerd de nazistische machine geolied en georganiseerd was wanneer er een nieuw transport arriveerde. Best bizar ook - uiteraard met de huidige voorkennis - hoe toekomstige slachtoffers “naïef” of goedgelovig waren welk vermeend lot hen te wachten zou staan.

Sowieso een sterke film, nog steeds, ook na 32 jaar. Een respectvolle film ter ere van de vele slachtoffers. Alleen jammer van het Engels en nog meer het Engelse accent.

Vroeger ooit in de tienertijd wel eens gezien, en poeh, wat viel deze film toen tegen. Een oorlogsfilm heette dit dan te zijn, wist ik veel. Referentiekader was in die tijd A Bridge To Far, Das Boot en The Longest Day. Tja, een saaie film vond ik het destijds. Nu weet ik wel beter.

Het verhaal mag bekend zijn, de enige succesvolle opstand in een vernietigingskamp ooit. Daar hoeft verder weinig over gezegd te worden, net als de karakters, veelal opgetekend uit interviews door de schrijver van het boek. Traag en weinig schokkend komt de film op gang, iets waar ik vroeger over gevallen zou zijn. Het Engels met alle mogelijke denkbare accenten is dan weer iets waar ik me niet zo druk over kan maken. De staat van het Sonderkommando dan weer wel, goed gekleed, schoon en behoorlijk doorvoed zien de mannen eruit. Escape From Sobibor lijkt niet meer helemaal van deze tijd, wordt dit dan toch weer een tegenvaller...?

Maar dan toch. Het realisme en de aankleding moet in het tijdsbeeld gezien worden en verder gebruikt de film geen ernstige schok of gruwel beelden om indruk te maken, op het korte moment van de jongen na die iets in het tweede kamp moet brengen, en daar wordt in enkele minuten behoorlijk ondubbelzinnig het beeld van de holocaust gebracht.

De kracht van deze film ligt echter in een aantal subtiel opgebouwde stress momenten zoals bij de eerste trein die ontruimd wordt, de discussie rond de baby, het opzetten van, en het uitvoeren van het plan. Dit samen met de scene waar de goudsmid Schlomo verhaal komt halen bij Leon, over het hoe en waar betreffende het werken voor de Duitsers, toont zich daar toch een heel interessant beeld. Woede, frustratie, wanhoop...maar vooral ook afweging. Met recht een duivels dilemma en scriptmatig goed opgezet. De discussie die de Duitse bewakers hebben over verkrachting, vermoorden en hun werkzaamheden vind ik ook erg interessant te horen. Wat dachten ze nu eigenlijk?

Het plan en de uitbraak wordt naar het einde toe verdomd goed opgebouwd, waarna het geheel in een aangrijpend soort paniek en chaos uitmond en de film alleen nog maar meer indruk maakt. Het enige echte minpunt aan Escape From Sobibor is de vreselijke muziek, die ik ook niet anders dan ongepast kan vinden, zo te midden van de uitbraak. Het kan ook niet anders dan dat Escape From Sobibor met terugwerkende kracht enorm veel indruk maakt en dat eigenlijk zonder schokkende beelden te tonen maar eerder subtiel de essenties van stress, duivelse dilemma's en het vechten voor overleven te vangen.

Deze film maar eens herzien na een heel aantal jaren. Alhoewel er veel op aan te merken valt blijft het toch een indrukwekkende film om te zien. Zeker nadat ik een aantal boeken over de opstand en het kamp heb gelezen.

Het acteerwerk is erg matig, ik kan eigenlijk geen acteur bedenken die zijn of haar niveau haalt. Verder is de aankleding van het kamp ook zwaar onder de maat. Je kunt zien dat de makers geen groot budget tot hun beschikking hadden.

Toch zijn er een aantal afzonderlijke scènes die indruk maken. Ik denk dan vooral aan de scène met de moeder en de baby die neergeschoten worden en ook de scène waarin de dertien personen die geprobeerd hadden te ontsnappen dertien anderen mee de dood in moeten nemen.

De voorbereiding en de daadwerkelijke ontsnapping worden zo goed als mogelijk weergegeven en geven een indicatie van hoe het ongeveer gegaan zou zijn. Toch zie je daarin ook wat SS-ers en Oekraïense bewakers stuntelen alsof het beginnelingen zijn.

Toch wil ik iedereen aanraden deze film te gaan zien. Alhoewel er dus genoeg op aan te merken valt is het indrukwekkend genoeg om hier 2.5 uur van je leven aan te besteden.
3* stonden en blijven staan

De film weet in zijn geheel wel te boeien , sterke punten zijn de begin scene met de trein , de uitsortering van alle gestolen spullen ( die berg met foto's was bizar om te zien ) en uiteindelijk de ontsnapping zelf .

Toch waren er ook veel minpunten , het is allemaal te netjes , de wreedheden zijn er wel maar worden toch behoorlijk gesensureerd , enkele sadistische trekjes van de ss ers worden wel sterk neergezet .

Verder veel geromantiseer in het verhaal en de mannen kunnen wel vaak heel makkelijk met mekaar plannetjes smeden zonder dat de ss ers ingrijpen .