Alexander (2004)

Ik heb hem een paar dagen geleden herzien, sinds jaaaaaren. En moet zeggen ik vond hem niet slecht. Was toch wel wat te kritisch.

Een lastig te plaatsen film. En dat komt omdat het erg onevenwichtig is. Het balanceert tussen rondom sentimenteel heroïsme enerzijds met uitroepen als “who wants to live forever?” en de verschrikkelijke muziek van Vangelis (dat totaal inwisselbaar is met 1492), met behoorlijk stompzinnige beelden van mediterraanse oudheid (de setting van Hopkins in Alexandrië, de arena met Philippos). Ergerlijk en cheapass. Nog een voorbeeld: de water-achtige intro en outtro, of de intermission. Dat is zo cliché! Vergelijk voor de gein eens deze stukken met de opening van Spartacus; zoveel meer focus, en met zoveel meer gevoel voor stijl en fotografie gedaan.

Anderzijds echter mooi weergegeven mysterie: Babylon, dans, orgie, Indiase legers, Darius… daar zitten toch shots bij die de verbeelding prikkelen en die me na een jaar of 15 nog steeds bij waren gebleven.

Maar de mythologische aspecten vind ik niet mooi uitgewerkt. Een voorbeeldje. Olympias moet een half mythologisch figuur zijn, een verraderlijk maar onweerstaanbaar slangentovenares, en die elementen zitten er wel in, maar het is geen mysterieus ongrijpbaar mythologisch figuur, maar gewoon Angelina Jolie die bozig overact en veel slangen in haar kamer heeft. Alexander”s einde is niet een onvermijdelijk noodlot maar een half vrijwillig eigen keuze. Die mythologische laag was echter wel de bedoeling (de adelaar, maar ook de verwijzing ernaar in de kelders met Philippos, bijvoorbeeld), maar komt naar mijn gevoel niet goed genoeg naar boven: het zijn vooral ‘normale’ menselijke motieven die de drijfveer zijn. Misschien dat dit verklaart waarom Farrell zo enorm over de top acteert, maar ik denk dat een ander acteur beter op zijn plek was geweest.

En ook qua beeld is het onevenwichtig. De veldslagen vond ik eigenlijk typisch Stone met met opzet beverige beelden; op de een of andere manier deden ze behoorlijk jaren ‘90 aan. Dan die mooi georchestreerde paleisomgeving, maar dan soms weer lelijke cgi. En dan opeens weer dappere keuzes zoals het kleurgebruik na het gevecht met de olifant, of dat in de eerste veldslag het geluid van Alexander’s toespraak weggedraaid wordt om de vogelvlucht van de adelaar te kunnen volgen.

Zo blijft het een allegaartje van gedachten en stijlen. Had Stone een echte keuze gemaakt, door de mythologische aspecten beter naar voren te laten komen, of juist door vol op de actie te gaan zitten, dan was het wellicht een betere film geworden.

Vanwege de soms erg mooie scènes en soms gedurfde keuzes moet ik het een voldoende geven. Maar door de soms ronduit cheesy meuk (I’m looking at you, Vangelis! Echt, wat een slechte keus om hem te laten componeren) ook niet meer dan een krappe voldoende.

Lessen geschiedenis hebben mij nooit kunnen interesseren maar had ik Oliver Stone als leraar gehad dan zou het zeker en vast een andere richting uitgegaan zijn. Geen saaie, stoffige verhalen over Griekse krijgers in rokjes, geen honderden dia's over een schop of truweel dat ze ergens in de grond hadden gevonden en geen afgetrokken, vergeelde wereldkaart met namen zoals Mesopotamië, Perzië of Persepolis die eerder aan tapijtenwinkels deden denken. Met Stone aan het roer hadden we een donderende speech gekregen over hoe visionair die mannen wel niet waren, hoe de grens tussen verraad en loyaliteit flinterdun was, hoe de excessen van verleiding getolereerd werden, hoe oorlog bloedig en wreed was maar met een missie. Maar het is anders gelopen. De Griekse oudheid bleef voor mij jarenlang een duf verhaal over botten en sieraden en pas toen Oliver Stone het historisch epos Alexander op poten zette, laaide mijn enthousiasme in de Griekse mythologie op. Alexander De Grote wordt door Stone neergezet als een begenadigde redenaar, als een man die de krachttoeren van de goden zoals Herakles probeert te overtreffen, een haat liefde verhouding heeft met zijn moeder omdat hij haar verdenkt zijn vader te hebben vermoord, een vader die trouwens meer respect kreeg dan hij én als een man met visie (verenigen van verschillende werelden tot één – 1 koning voor de wereld) die echter ook aan grootheidswaanzin leidde en vol paranoia was. En dat is nog maar in die 168 minuten versie. De film werd destijds door de bioscoopbezoekers dan ook als rommelig ervaren. Stone had dit ook wel door en probeerde dit te verhelpen. Hij bleef echter maar versies van zijn film uit zijn mouw schudden. Een teken aan de wand. Er zijn reeds 4 versies (de bioscooprelease en op DVD de director’s cut, Alexander revisited en The ultimate cut) in omloop waarin de verhaal structuur omgegooid wordt en de speelduur ook langer is. Vergeefse moeite als je de kenners mag geloven. Wij houden het dan ook bij de bioscoopversie (168 min). Het is zeker juist dat de film zwakheden kent. Bepaalde personages zijn onderbelicht. De tijdssprongen zijn groot, gebeuren plots en er is een onevenwichtige structuur. Waarom dan Alexander uitkiezen in de filmografie van Stone ? Waarom niet zijn onbetwistbare meesterwerken als JFK of Nixon ? Om de vraag te kunnen beantwoorden, moeten we hiervoor terug naar jaren '90. Stone raast door de jaren 90 als een beeldenstormer. Cinema werd wakker geschud. Stone was recht voor zijn raap (hij was ook scenarist van films als 8 million ways to die, Year of the dragon, Scarface, Midnight express), iets wat natuurlijk veel tegenwind van het establishment veroorzaakte. Maar Stone brulde en brieste, maakte zijn eigen films en kreeg waardering. Eind jaren '90 was zijn zelfvertrouwen torenhoog en dat moet ongeveer het moment zijn geweest dat hij droomde van zijn project Alexander. Het moest zijn magnus opus worden; alle remmen los. Resultaat : Zeer dure film (160 miljoen dollar). De box office was echter pover. Uiteindelijk maakte de film wel (een beetje) winst maar succes was het niet. Nochtans maakte de film heel veel tam tam nog voor het in de zalen uitkwam. Sterren als Jolie of Hopkins zorgden voor een grote publiciteit en controverse was reeds geboren. Historici op hun achterste poten omdat de feiten niet klopten en de homoseksuele connectie tussen Alexander en Tyfus zorgde voor rechtszaken. Iedereen (ver)oordeelde nog voor de film in de zalen te zien was. Ja, Stone was in zijn element. Maar hoogmoed komt voor de val. De film die ging over de ondergang van een groots krijger werd ook de ondergang van een groots filmmaker. Met die wetenschap kijken maakt de film speciaal. Die majestueuze scene waarin Alexander tegen een olifant stoot en neergaat, ja dat is Stone die tegen alle kritiek vecht en uiteindelijk kopje ondergaat. Waarom Alexander ? Het was dus de laatste grote film van Stone. Er is een rijke visuele pracht voornamelijk in het laatste deel met India (monumentale sequentie) waarin de chaos en paranoia ook in het beeld vervat zitten dmv kleurensaturatie. De eerste slag bv met opbouw rond de arend, de score, de speech, de veldslag ... het is een indrukwekkend stukje cinema. Het eerste shot reeds ademt onmiskenbaar Stone uit (storm, close up object, de ring die valt). Het is niet moeilijk om te zien waarom hij Alexander als onderwerp nam. Alexander is dan ook een man die het durft opnemen tegen de heersende orde, die buiten de lijnen kleurt, die een droom heeft die als onmogelijk wordt gezien. Een beetje zoals Stone zelf is of wil zijn. Ook is de film alweer een vinger naar Amerika van Bush. De politie agent van de wereld. Macht als waanzin. De parallellen met Alexander liggen voor het grijpen. Waar ging het dan mis ? A is eerder klassiek, niet echt typisch Stone. De vertelling is geen duizelingwekkende montage oefening als Nixon of Jfk. Hier beheerst, min of meer lineair (enkel een sobere flashback). Er zijn veel dialoog scenes. Stone maakt er een drama van en is niet vies van enige dichterlijke vrijheid. Het complot dat zijn generaals hem vergiftigd hadden + moeder die vader zou vermoord hebben + vader die meer respect kreeg dan Alexander. Dus daarom Alexander. De ondergang van een groot filmmaker. Zijn latere films ondanks hun onderwerpen zorgden niet meer voor zo veel ophef. Stone was niet meer relevant. In World Trade Center leek het alsof Stone de vredespijp met rechts Amerika had gerookt. We kregen een sober ingetogen gezinsdrama ipv spectaculaire reconstructie. De pers had het over een patriottistisch pamflet maar subtiel zat er toch kritiek in tegen het Bush regime. Weinigen die het zagen. Weinigen die het nog iets kon schelen. De film stierf een stille dood. In zijn volgende film W. leek het alsof hij terug Amerika een veeg uit de pan zou geven door een portret te maken over één van de slechtste presidenten ooit van USA (zijn beleid werd gezien als een mislukking) George W. Bush. Echter was het politieke commentaar bijna onbestaande, krijgen we een zeer brave en klassieke film en zien we enkel een melodramatisch portret van een man die door zijn entourage werd verraden. En ook de remake Wall Street : money never sleeps was slechts een onderhoudende kopie van Wall street zonder al te veel verrassingen. Door de bankencrisis van 2008 was er potentieel voor een snoeiharde kritiek naar de financiële wereld maar Stone beperkt zich tot een degelijk familie drama. Toch een lichtpunt want met Snowden kregen we een film met een niet te mis verstane boodschap naar Amerika toe. Maar de film en de aanpak was te braaf en te klassiek zodat hij weinig brokken maakte. Nee, het was in Alexander dat hij nog voor de laatste maal flitsen van zijn talent liet zien. Alexander was zijn laatste veldslag en hij heeft die zoals een De Grote betaamt glorierijk verloren.

Een uittreksel uit mijn boek 'mijn 100 favorieten films" met op nr 57 : Alexander.

Eigenlijk een zeer goede film, maar je moet wel van geschiedenis houden. Als je in hoog tempo de ene na de andere actie wil zien kan je afhaken. Deze film is mij prima bevallen.

Een uur gezien gisteren en het kon mij niet boeien , dat komt vnl door de miscast van Farrell. Totaal ongeschikt om een rol als veroveraar / strijdheer te dragen. Geen enkel charisma of fysieke uitstraling. Had maar Crowe genomen of zo. Het eerste half uur wordt bij elkaar geluld door een stompzinnige rol van Hopkins.

Mega goede film. Jammer van de onderwaardering.

Tip: kijk The Final Cut

Zeventiende film alweer in de Angelina Jolie marathon! Een film die al heeel lang op mijn wensenlijstje stond om te kijken en dan nu eindelijk gedaan. Een sterk ondergewaardeerde film helaas. De film is in mijn ogen niet slechter dan welk ander historische film. Toch zijn er wel een aantal minpunten te noemen.

De manier hoe het leven van Alexander de Grote wordt verteld is niet heel erg prettig. Het gaat van de hak op de tak en veel dingen moet je maar raden (het is dat ik wat achtergrond informatie had over zijn leven dat ik het begreep). Er had wat meer context bij alles gegeven mogen worden. Ook begrijp ik niet waarom Jolie in godsnaam een raar accent moest hebben terwijl ieder ander dit niet had. Jolie komt er redelijk in voor, al was het wel een kleine bijrol. Ze acteert verder wel erg goed en wat is ze in deze film mooi! Jolie op haar knapst durf ik bijna wel te stellen.

Ik vond de film niet erg saai, er komen wat veldslagen in voor en natuurlijk ook dramatische theatrale scenes die wel erg zijn aangedikt, maar dat past bij dit soort films vind ik. Colin Farrell een heerlijke vent, acteert ook weer erg prettig net als ieder ander eigenlijk.

De beelden zijn mooi, de actiescenes zijn goed weergegeven, de soundtrack is prachtig. Alleen het verloop, manier van vertellen en de ontbrekende achtergrondinformatie waren de missers. Als ze dat nog hadden toegevoegd had het een hogere beoordeling mogen krijgen. Van mij had het meer naar voren mogen komen waarom Alexander welke zet deed, wat zijn doel was, wat er van hem verwacht werd, hoe het leven toen was en hoe de wereld toen ingedeeld was, wie zijn vijanden waren en waarom. Dat had Hopkins allemaal voor ons kunnen vertellen bijvoorbeeld. Verder wel een erg leuke film om eens te zien, al zal ik hem niet snel nog eens kijken.

Bombastisch, chaotisch en compleet ondraaglijk historisch epos van regisseur Oliver Stone, die doorgaans erg gerespecteerd als filmmaker is. Sommige regisseurs zijn echter simpelweg niet gemaakt voor een bepaald soort film en dat blijkt met Alexander, waar Stone geen minuut een zekere controle over lijkt te hebben. De film uit zich in lelijk opgenomen veldslagscenes, uitermate houterige accenten, miscasts van bizarre proporties en een crewlid die regelmatig moeite leek te hebben om zijn camera recht te houden. Stone kennende zal de film erg dicht tegen het bronmateriaal aan hebben gelegen, maar de film nodigt nergens uit om een beetje interesse te tonen voor die wereld. De beeldcompositie is namelijk ondanks de kleurrijke detaillering nooit intrigerend en bovendien ogen de personages arrogant, vervelend en buitengewoon onsympathiek. Dat laatste is wellicht de bedoeling uiteraard, maar het maakt de speelduur van 214 minuten compleet ondoorgrondelijk. Angelina Jolie, Anthony Hopkins en Rosario Dawson lopen naar huis met de slechtste acteerprestaties die ze ooit hebben geleverd en Colin Farrell verdrinkt in het haast onmogelijke dialoogscript dat hij toegereikt krijgt. Alexander is al bij al een verschrikking te noemen voor een regisseur die ik persoonlijk best hoog heb zitten.

Nadat ik van de week The Man Who Would Be King zag, besloot ik deze te ‘herzien’.

Ik was geen fan van de oorsprokelijke release, maar de Revisited versie die ruim een half uur langer is, zou veel beter zijn volgens Stone. Die stond daarom al een tijdje op blu-ray in mijn kast te wachten.

Ik vond m ook beter, maar dat was niet moeilijk. De eerste keer dat ik m zag gaf ik een zware onvoldoende.

Heb me er nu beter mee vermaakt. Kende de geschiedenis nauwelijks, de set design (van Nederlander Jan Roelfs) is mooi en er zit een mooie battle scene in met olifanten.

Maar toch blijft de film gemankeerd. Door het heen en weerspringen tussen drie tijdslijnen ontbreekt het aan een goede dramatische spanningsboog, ook het constante homo erotische gestaar vond ik wat overbodig. Maar het is vooral de voice over van Anthony Hopkins die irriteert. Het doet haast karikaturaal aan.

Pluspunt is er voor Angelina Jolie, die een prachtige heks neerzet.

3*