Fay Grim (2006)

Tja, ik moet de critici toch wel een beetje gelijk geven. Speelt het hele ouevre van Hartley op het persoonlijke vlak, Fay Grim begeeft zich op een hellend vlak, want het internationale terrorisme laat zich moeilijk vangen door Hartleys stijl. Het is wellicht onbedoeld toepasselijk dat alle shots in de film scheef zijn. Alle handelsmerken van Hartley zitten erin: toneelmatig acteren, declaratieve teksten die ironiserend werken en - het moet gezegd - Parker Posey doet het goed in die context. In de eerste helft zien we huisvrouw Grim belaagd door de CIA (d'r gevluchte man schijnt nogal belanghebbende bekentenissen te hebben neergepend) en de lappen teksten die we als kijker krijgen voorgeschoteld zijn een behoorlijke zit. Dan kan het nog zo ironisch bedoeld zijn, lappen tekst blijven het. Deel twee is beter en stukken serieuzer, waardoor de film op twee gedachten gaat hinken. En serieus of minder serieus: er valt uiteindelijk bitter weinig te lachen, waardoor de conclusie leidt dat Hartleys stijltje de boel niet altijd weet recht te trekken. De ironie slaat dood, omdat onduidelijk blijft wat nu eigenlijk geïroniseerd wordt. Ambitieus en ook best interessant, maar uiteindelijk veel te warrig. En van de spitsvondigheid van vroeger is weinig meer over. Posey die in een hotel-lobby opgewonden raakt omdat ze steeds gebeld wordt nadat ze per ongeluk haar mobieltje op trilstand in haar slipje heeft laten glijden. Dat heeft zo'n jongen toch niet nodig. Nou, kennelijk wel.

Las het volgende op Wikipedia:

Maar ik kan helaas nergens op het internet vinden waarom hij dat deed.

Dan moet je zijn film The Book of Life eens kijken, ik werd er helemaal duizelig van!!

Het verhaal borduurt voort op Henry The Fool. En hoewel nog steeds een bijzondere ervaring, haalde deze film het niet bij die film. Dij schuine hoek, echt een maniertje. Jeff Goldblum vind ik zo ongeveer de mest irritante acteur. Maar ondanks dat een boeiende ervaring.

Twintig jaar geleden was Hal Hartley zo'n beetje mijn favoriete regisseur ooit. Simple Men heeft waarschijnlijk wel een tijdje op één gestaan in mijn persoonlijke top10, later nog ingehaald door Surviving Desire. Zeker tot aan Amateur staan al zijn films wel op mijn netvlies gebrand, de dialogen in het geheugen gegrift, en er was geen enkele andere Amerikaanse indie regisseur die er zelfs maar in de buurt kwam.

Daarna leek er iets te veranderen. Zijn films kwamen niet meer in de bios, kregen slechte reviews, er zaten enkele experimentele werkjes tussen die visueel onaantrekkelijk waren en ook het gevoel voor ritme en taal wat lieten varen voor misschien iets dat meer richting conventioneel acteerwerk ging. Dus ik was geneigd de algemene opinie hier te volgen. Ondanks dat ik Henry Fool geweldig vond, heb ik deze sequel daarom eigenlijk steeds voor me uit geschoven. Met het derde deel in aantocht was het echter tijd om dit jaar, ergens, de connectie met Hal Hartley weer te maken. En nu vraag ik me af waarom ik zolang heb gewacht. Dit is gewoon puur Hartley. De taal, de timing, de dubbelzinnige grappen, de satire, en misschien bovenal het gevoel: het zit hier gewoon nog steeds allemaal op onnavolgbare wijze in én, ik vind het nog steeds geweldig.

Uit de extra's op de DVD valt op te maken dat Hartley en co de film zagen en zien als een soort 'Empire Strikes Back' in de epische saga van Henry Fool. Ik begrijp wat ze daar bedoelen, maar wellicht is het beter nog om te zeggen dat dit een 'Matrix: Reloaded' is. De wereld van Henry Fool wordt namelijk tot een proportie opgeblazen die waarschijnlijk voor veel mensen net een beetje too much is, en wellicht de (in het algemeen) slechte waardering verklaard.

Hartley doet een spionage thriller, werkt dat? Ja natuurlijk, zolang je maar ziet dat hij ook heel erg speelt met de genre conventies. Knap is het eigenlijk dat de film tegelijkertijd een totale parodie is op het genre en toch ook werkt als een zeer spannende film (én onder al die oppervlakte ook gewoon weer een Hal Hartley film is over normale mensen in vreemde situaties). Ook past de 'hero-journey' van Parker Posey van een wat 'frumpy' alleenstaande huisvrouw naar een gothic-chic meesteres in spionage beter bij the Matrix.

Grootste nieuwe naam onder de Hal Hartley acteurs is hier Jeff Goldblum en hij past perfect in zijn wereld. Zijn komische timing is er perfect voor. Ook leuk om Saffron Burrows te zien en, voor fans van Game of Thrones, Sibel Kekilli in een minuscuul maar onmiddellijk herkenbaar rolletje in een Turks hotel.

Denk dat dit wel een film is die nog zal groeien bij me, juist omdat dit een richting is die ik niet zo had verwacht van Hartley en hij toch boven verwachting slaagt. Wat er met Bebe/Olga gebeurt aan het eind miste wat logica en kwam nogal geforceerd over, waardoor ik wat punten moest aftrekken, maar voor de rest eigenlijk toch wel een zeer waardige opvolger van Henry Fool, die volgens alle regels van de sequel die voorganger volledig overtreft in schaal, actie, durf, humor, a-list acteurs enz enz Dat is de humor van Hartley waar ik van houd. Ben zeer benieuwd wat hij met Ned Rifle gaat doen!

Begint erg goed als een soort satire op onzinnige complottheorietjes en domme politiefillm, maar verslikt zich dan helemaal op het eind als de film het zelf bijna gaat geloven/serieus nemen. Zo eindigt het met een bitter, noodlottig liefdesdrama/aanklacht terrorisme waar ik enigszins schouderopvallend de conclusie van aan zie. Enkele grapjes zijn er nog steeds wel, maar voor mij was er duidelijk een kantelpunt, waarop er naar mijn mening van me verwacht werd het geheel serieus te nemen, zo uit het niets.