Jeremiah (1998)

Goed geacteerd!

Jammer maar deze film is belachelijk. Babel ziet er echt verschrikkelijk uit.

Eén van de films uit de serie The Bible. Deze duurt maar 90 minuten. Had het dubbele verwacht. Goede acteurs en verhaal. Zeker als je de verhalen van Jeremia kent.

In de reeks met films over de bijbel wordt hier een grote sprong gemaakt. Na 'Solomon' wordt meteen naar 'Jeremiah' gegaan. Daartussen zit echter een heel stuk geschiedenis. Na het uiteenvallen van het koninkrijk in twee aparte rijken, nl. het noordelijke Israël en het zuidelijke Judea, wordt het noordelijke rijk veroverd door de Assyriërs omstreeks 722 v.C. en begint de Assyrische ballingschap. Het zuidelijke rijk wordt gespaard. Omstreeks 587 v.C. veroveren de Babyloniërs Judea en de hoofdstad Jeruzalem. Daarover gaat deze film. De sprong in de geschiedenis is dus groot en volgens mij was een film over de profeet Jesaja ten tijde van de Assyriërs toch zeker mogelijk geweest. Dit zou de geschiedenis completer gemaakt hebben. Enfin. Vanavond staat deze film op het programma.

Het valt me moeilijk de film te beoordelen. Ik kan me voorstellen dat het een complexe film om volgen is voor wie niks van het verhaal kent. Ik zal mezelf wat moeten herbronnen om de film en het verhaal uit de bijbel te kunnen vergelijken. Veel zaken komen terug door de film te zien, maar ik kan niet zeggen wat wel of niet veranderd is aan het verhaal. De profetische boeken uit de bijbel zijn vrij moeilijk: één rode draad, maar veel profeten en een massa nevenpersonages. Gemakkelijk om de een met de ander te verwarren. Zo wist ik wel dat ooit een profeet in een regenput gegooid werd, door het zien van de film word ik eraan herinnerd dat het Jeremia was.

Eén van de mooiste verzen uit de bijbel wordt in de film geciteerd. God zegt erin een nieuw verbond te maken, maar het dit keer in de harten van de mensen te kerven zodat ze het nooit vergeten en in zich voelen branden. De film maakt duidelijk dat God de hele geschiedenis bepaalt, wat in de bijbel een centraal thema is. De verovering van Jeruzalem en de vernietiging van Salomo's tempel is een straf omwille van het slechte gedrag van de mensen. Ze houden zich niet aan het verbond, gegeven aan en verkondigd door Mozes. De Babyloniërs zijn eigenlijk een werktuig in Gods handen. Naast die pessimistische boodschap is er ook de hoop en liefde, wat ook een centraal thema is: God vergeeft en zal het volk later laten terugkeren om een nieuwe start te maken. Eigenlijk een nieuwe kans voor de mensheid, zoals ook al gebeurde na de zondvloed (Noach). Deze thema's komen duidelijk naar voor in de film en zijn heel bijbelgetrouw.

Ook nog: ik had me Jeremia anders voorgesteld, meer als een oude en wijze man, niet als een jonge en mooie man zoals in de film. Het beeld van de grijsaard is bepaald door de kunst, maar Jeremia begon op jonge leeftijd aan zijn roeping. De film is hier dus juist. Judith, zijn geliefde, is een beeldschone vrouw. Opvallend welke schoonheden in deze bijbelfilms meespelen. Ik heb het dan over natuurlijke schoonheden en niet de opgetutte Hollywoodvampen. Laat dit een motivatie voor sommigen zijn zich aan deze films te wagen. Er bestaat meer dan filmpjes over een reptiel dat robbertjes vecht met een aap.

Het blijft vreemd dat er geen film over Jesaja gemaakt is in deze reeks. Misschien komt dit omwille van de de vele gelijkenissen met Jeremia.

Jesaja is ook een vreemd boek. Jesaja leefde in het zuidelijke rijk Juda. Het noordelijke rijk Israël werd veroverd door de Assyriërs en hij waarschuwde het volk van Juda om geen steun te zoeken bij andere volken (voornamelijk Egypte) om samen de Assyriërs te bekampen. Dit was zinloos omdat de vijand te sterk was. Hij zei dat het volk alleen op God moest vertrouwen om hen te beschermen. Koning Hizkia luisterde uiteindelijk naar Jesaja en Jesaja's profetie kwam uit: de Assyriërs stopten de bezetting van Jeruzalem en keerden huiswaarts.

Dan maakt het boek een grote sprong voorwaarts en gaat het over de Babylonische ballingschap. Juda is veroverd door de Babyloniërs, Jeruzalem en de tempel is verwoest, het volk is meegevoerd in ballingschap. De schrijver van dit deel wordt Deuterojesaja (de tweede Jesaja) genoemd en hij troost het volk in ballingschap: God zal Cyrus van Perzië gebruiken om de Babyloniërs te verslaan en hen naar Jeruzalem te laten terugkeren.

Dan is er eigenlijk nog een Tritojesaja (een derde Jesaja). Daarmee worden alle profeten bedoeld die het volk helpen als ze eenmaal teruggekeerd zijn. Ook daarover gaat het boek 'Jesaja'. De tempel wordt heropgebouwd (Ezra), de stad wordt heropgebouwd (Nehemia).

In het hele boek door wordt duidelijk gemaakt dat God een nieuwe aarde en een nieuwe hemel zal maken voor alle mensen voor altijd, niet alleen voor het volk Israël. Dat maakt het boek 'Jesaja' ook apocalyptisch. Er is ook een messiaanse boodschap over een nieuwe koning (Jezus volgens de christenen).

Dit alles indachtig is het ergens wel duidelijk waarom over Jesaja geen film gemaakt werd.

Na vluchtig het boek Jeremia herlezen te hebben en de film een tweede keer bekeken te hebben, stel ik vast dat de film een aantal zaken verdraait of toevoegt:

- De film begint met de kinderjaren van Jeremia en zijn vader speelt een belangrijke rol, in het boek komt dit alles niet of nauwelijks aan bod. Er staat wel dat Jeremia zich te jong vindt om profeet te zijn, maar hij is geen kind meer. Dat familiale aspect van de film is er dus aan toegevoegd.

- In de film heeft Jeremia een geliefde, de beeldschone Judith. In het boek staat alleen dat hij niet mag trouwen, maar is er van Judith geen sprake. Judith behoort tot de deuterocanonieke boeken en is iemand helemaal anders. Dat romantische en dramatische deel van de film is er dus aan toegevoegd.

Toch is de film vrij bijbelgetrouw:

- Baruch, die de woorden van Jeremia (Gods woorden) opschrijft

- goede koning Josia, die de wetten in de tempel vindt, sterft

- opvolging door zijn zoon Jojakim, een slechte koning, die ook sterft

- opvolging door zijn andere zoon Sedekia (in de film als een twijfelende vorst voorgesteld, zowel voor als tegen Jeremia)

- vernietiging van Jeruzalem en de tempel door Nebukadnessar, de koning van Babylonië

- Jeremia als verkondiger van straf (vernietiging) en als brenger van hoop (nieuwe afspraak, in het hart geschreven)