Kibar Feyzo (1978)

Het meesterwerk van Atif Yilmaz en daarmee ook één van de beste films van Yesilçam (= Turkse filmindustrie).

Gemaakt in een roerige tijd, met verschrikkelijk sluwe en hilarische verwijzingen naar de politieke situatie, is deze film zelfs een mijlpaal te noemen.

De film is één grote flashback: met twee gendarmes achter zich, vertelt Feyzo aan de rechter (de kamera, oftewel: de kijker) de voorgeschiedenis die voorafgaat aan de misdaad die hij gepleegd moet hebben.

Het verhaal gaat over de liefde die Feyzo (wederzijds) en zijn jeugdvriend Bilo voelen voor Gülo. Allebei krijgen ze echter te maken met een traditioneel obstakel: het geld dat je als aankomende bruidegom moet betalen aan de familie van de aankomende bruid (laten we het voor het gemak 'bruidsschat' noemen). Feyzo's moeder (fantastisch, nee magnifiek gespeeld door wijlen Adile Nasit) is om die reden tegen een huwelijk. Hierop doet Feyzo op zijn 'Hamlets' net of hij gek is en koopt de autoritaire dorpsimam voor 150 lira en 2 kippen om, om zijn moeder te laten overtuigen. Deze krijgt medelijden met haar zoon en besluit om de hand van Gülo te vragen.

De vader van Gülo maakt echter gretig gebruik van het marktmechanisme en zet Feyzo en Bilo tegen elkaar op. Zo stijgt Gülo's 'prijs' naar een astronomisch bedrag: Feyzo besluit daarop, tegen de zin van zijn moeder in, hun levensbelangrijke stier te verkopen en Gülo in termijnen af te betalen. Deze maatregelen zijn echter niet genoeg: Feyzo heeft moeite om aan het geld te komen en dit `dwingt hem tot het verrichten van handelingen die niet in het traditionele dorpssysteem passen. Hij komt dan ook voortdurend in de problemen met Maho Aga (ook weer fantastisch, nee magnifiek gespeeld door Sener Sen) en wordt meerdere keren verbannen.`

De 'Aga' (landheer) symboliseert 'de fascist', de 'dictator' in de ogen van Atif Yilmaz. Hij is degene die wil dat er niets verandert aan de tradities en het hiërarchische stelsel, zodat hij de dorpsbewoners (in al hun onwetendheid) makkelijk onder de duim kan houden. Voortdurend maakt hij de bewoners bang dat hij het dorp zal verkopen als ze weigeren voor hetzelfde hongerloon verder te werken op het land.

Hij schrikt zich echter een ongeluk als hij bijvoorbeeld ziet dat men leuzen als 'Weg met de bruidsschat!' en 'Weg met het Aga-stelsel!' geklad heeft op de dorpsmuren.

Een leuke scène is die waarin Maho Aga Feyzo iets ziet schrijven op een muur: 'Faso Aga' (faso is spotnaam voor fascist).

"Faso Aga? Wat is dat?! Faso?", vraagt Maho.

"Faso is zeg maar zoiets als een pooier, een flikker...", is het antwoord van Feyzo.

(Dit klinkt natuurlijk een stuk grappiger als je het dialect kent waarmee ze op een geweldige wijze omgaan.)

De oorzaak van deze 'opstanden', is eigenlijk niemand minder dan de Aga zelf: hij verbant Feyzo voortdurend uit het dorp. Deze leert in de grote stad dat Turkije aan het moderniseren is; dat de oude tradities verdwijnen; dat de vrouw geen 'goed' is die je zomaar kunt verkopen; dat er geen sprake meer is van een landheer-horige-relatie. Feyzo mobiliseert als het ware het hele dorp tegen de Aga. Hij vertelt ze dat als ze samenwerken (als een soort vakbond), de Aga machteloos staat.

En zo is 'Kibar Feyzo' eigenlijk ook een film over de gepolariseerde Turkse samenleving. Drie groepen kunnen we onderscheiden:

Aan de ene kant staan de conservatieven waarmee Atif Yilmaz meedoogenloos de spot drijft: de dorpsimam (symbool voor de religieuze achterlijkheid) die zich laat omkopen en dus helemaal niet zo vroom blijkt te zijn; de Aga die doet alsof hij het beste voor heeft met zijn horigen, maar die het zweet uitbreekt als hij merkt dat ze voor zichzelf beginnen op te komen; Gülo's vader die zijn dochter als een goed behandelt etc.

Aan de andere kant staat de progressieve Feyzo, die niet zo dom is als hij eruit ziet en die zich zelfs ontpopt als een ware leider.

De laatste groep is die van de naïevelingen, de onwetenden in de vorm van de dorpsbewoners. Zij zijn tot alles in staat, als er maar iemand opstaat die ze daarvan bewust maakt.

En zo gunt Atif Yilmaz ons een blik in zijn socialistische utopie: dorpsbewoners die opeens het licht zien, de handen ineenslaan en voor zichzelf beginnen op te komen.

Een ontzettend moedige film, gemaakt 2 jaar vóór de coup van 1980. Niet alleen één van de beste Turkse films die ik ooit heb gezien...

Grappige film, met briljante rollen van wijlen Kemal Sunal, Ilyas Salman, Sener Sen en Adile Nasit. Heel vermakelijk en na 100 jaar nog steeds zeer leuk, zoals bijna alle films van Kemal Sunal.

Maar ik zoek er niet zo snel een complot achter, tenminste, ik ga niet zo diep. De gewone Turksche huisvrouw, haar man en haar kinderen zijn gewoon Kemal Sunal-fan, en gaan niet diepgravend te werk zoals u. Zij zien de films meer als vermaak en letten niet op de ''politieke boodschap'', als u begrijpt wat ik bedoel. Wat Kemal Sunal betekent voor Turkije, dat kunnen Jim Carrey, Eddie Murphie, Leslie Nielsen, Ben Stiller, Owen Wilson, Martin Lawrence en Robin Williams allemaal bijelkaar niet eens betekenen voor heel Amerika. Kemal Sunal is uniek in zijn soort.

Voor de goede orde, wat betreft Sener Sen, die man heeft pech gehad dat de film-industrie in Turkije niet echt veel voorstelde in vergelijking met Hollywood, want Sener Sen is eigenlijk een nog grotere acteur dan Kemal Sunal. Als Sener Sen in de VS geboren was dan zou hij ongetwijfeld 1 van de grootste acteurs ter wereld worden.

Complot?

Tuurlijk, maar het valt niet te ontkennen dat Kemal Sunal (net zoals Sener Sen en Ilyas Salman) in genoeg films heeft gespeeld die een duidelijke (voor degene die het wil zien) politieke of sociale boodschap uitdroegen. Kibar Feyzo is hier het mooiste voorbeeld van, maar denk ook aan Zübük, Polizei, Davaci, Varyemez, Ögretmen etc. Verder moet je ook de sluwe boodschappen in zijn, in eerste instantie als simpel vermaak ogende films als Kapicilar Krali, Bekçiler Krali, Umudumuz Saban, 100 Numarali Adam, Deli Deli Küpeli niet over het hoofd zien.

De meerderheid van de kijkers lacht inderdaad om het grappige gescheld en de slapstick-humor, maar Kemal Sunal is meer dan dat.

Beste Anatolia, natuurlijk zie ik de vele boodschappen in zijn films. Zo speelt in een film (de titel ben ik vergeten) waarin hij een soort controleur/ambtenaar is. Hij gaat bijvoorbeeld even langs bij de slager, en betrapt hem op het slachten van een kat. Of hij gaat langs bij de groenteboer, en merkt dat er op de groentes en de fruit twee verschillende prijzen staan. Dit soort dingen hebben duidelijk een boodschap. Kemal Sunal stelt de narigheden in de Turkse samenleving aan de kaak.

Zo is er ook een film waarin hij een maffia-baas speelt, in elke restaurant waar hij komt is het eten en drinken gratis, terwijl de rest van de menschen moet betalen. Of de film waarin hij een dubbelrol speelt, en geld probeert te verzamelen om een dorp te kopen, die verkocht dreigt te worden waardoor alle dorpsbewoners uit hun huizen worden gezet.

Of de film waarin hij een oplichter (sevket altug) ontmoet en op pad gaat in de wereld van de oplichterij.

Eigenlijk spreek ik mezelf een beetje tegen, want de meeste menschen zien wel duidelijk de boodschap in zijn films. Kemal Sunal was dan niet voor niets een linkse idealist. Zijn films zijn 9 van de 10 keer maatschappijkritisch.

Ik neem mijn eerste bericht terug...

deze film is leuk en vermakelijk.

Kemal Sunal heeft zoals altijd een Superrol.

hij legt z'n rol in elke film goed weg Top-Acteur.

****½

Naar mijn idee is dit het meesterwerk van het turkse Yesilcam. Je kan hem zo vaak kijken als je wilt blijft vermakelijk.

Verhoog het naar een 5*

Een van de beste films ooit gemaakt in Turkije. Een mijlpaal is het inderdaad en de start van de omwenteling in Turkije.

Sunal en Sen klassieker .. een film die je blijft kijken en elke keer weer gaat lachen om de grappen.

Hahaha. Geen enkele minuut verveelt in deze sneaky film.

Een kunststukje...