Opname (1979)

Indrukwekkende film.

Heb deze film nog niet in bezit, maar toen ik hem een aantal jaren geleden zag, was ik onder de indruk. Dit is zonder meer de beste Werkteater-film. Sterk drama, ontzettend goed geregisseerd en geacteerd. Woudenberg en Groothof zijn subliem in de hoofdrollen, je gaat echt wat voor deze mensen voelen. Het zijn ECHTE mensen, iets wat in veel NL films ontbreekt. Het adequate camerawerk is van topper Robbie Muller, en Erik van Zuylen heeft (in samenwerking met Werkteater-actrice Marja Kok) het geheel briljant geregisseerd. Een dijk van een film! Chapeau Werkteater!

Het kwam mij erg realistisch over, alsof het een real life ziekenhuis programma was. Woudenberg vond ik goed.

Geen poster?

Niet veel informatie over deze film.... Een soort nederlandse classic?

Geen cinematografische hoogstandjes, maar subliem acteerwerk en extreem authentieke situaties en dialogen in de meest aangrijpende Nederlandse film ooit. Het is een hoogtepunt uit het indrukwekkende oeuvre van ‘Het Werkteater’, oorspronkelijk een groep van 12 mensen dat gebruik maakte van een subsidieregeling die ingesteld was door toenmalig Minister van Cultuur Marga Klompé. Het doel was om zoveel mogelijk te breken met de theaterwetten, waarbij het vooral duidelijk was wat de initiatiefnemers niet wilden: geen regisseurs, geen uitgeschreven dialogen, geen vaste rolverdeling. Het betekende dat getrainde acteurs alles wat ze geleerd hadden overboord mochten en moesten gooien. Shireen Stroker, Peter Faber en Gerard Thoolen behoorden tot de initiatiefnemers, later sloten onder anderen Joop Admiraal en Frank Groothof zich aan bij Het Werkteater.

“Opname” vertelt het verhaal van meneer De Waal [Helmert Woudenberg], de eigenaar van een tuinbouwbedrijf, die voor wat onderzoekjes naar het ziekenhuis moet. Hij maakt zich nauwelijks zorgen en is behoorlijk verrast als zijn behandelend arts Dr. Hageman [Hans Man in ’t Veld] hem mededeelt dat hij een paar daagjes ‘ter observatie’ in het ziekenhuis moet blijven. De Waal maakt zich aanvankelijk druk om zijn bedrijf, maar zijn zorgen nemen langzaam maar zeker toe wanneer de dokter hem weken laat blijven voor talloze onderzoeken, zonder ook maar enige duidelijkheid te geven over wat er aan de hand is. Bovendien dreigt hij het huwelijk van zijn zoon te missen. Wanneer hij verhuist naar een kamer met de jonge terminale kankerpatiënt Frank [Frank Groothof], beseft meneer De Waal zich dat hij zelf ook ernstig ziek is... maar de dokter blijft om de hete brij heendraaien.

“Opname” [internationaal bekend als “In For Treatment”] is het resultaat van een ander uniek onderdeel van de aanpak van ‘Het Werkteater’. De acteurs voerden het stuk meerdere keren op voor verpleegkundigen, dokters, artsen, patiënten en andere ervaringsdeskundigen, veelal in ziekenhuizen of zorginstellingen. Ze gingen na afloop in gesprek met hun publiek met als doel hun spel steeds meer te laten aansluiten op de realiteit. Deze unieke aanpak resulteerde uiteindelijk in deze ultra-realistische film over een bijzonder gevoelig onderwerp en zal ongetwijfeld grote emotie oproepen bij een ieder die direct met kanker te maken heeft gehad. “Opname” bezorgt mij regelmatig een brok in de keel, vooral wanneer meneer De Waal per ongeluk de nachtzuster belt, wanneer hij eindelijk zijn arts confronteert en de scène waarin Frank het meisje waarop hij smoorverliefd is [Daria Mohr] op bezoek krijgt. Het zijn stuk voor stuk uiterst pijnlijke scènes die je niet onberoerd zullen blijven.

Maar wie denkt dat dit een tranendal is, heeft het mis. Dr. Hageman blijkt ook een mens te zijn en de film heeft een hoopvol einde die veel zegt over de weerbaarheid van mensen onder de moeilijkste omstandigheden en deden mij vooral huilen van het lachen. Het acteerwerk is subliem, maar het past niet om de individuele acteurs daarvoor de krediet te geven. Woudenberg, Man in ’t Veld en Groothof schitteren in de hoofdrollen, maar gezien de werkwijze van ‘Het Werkteater’ zou ’t reuze interessant zijn geweest om een alternatieve versie te hebben waarin alle acteurs een andere rol spelen. Vast staat in ieder geval dat de kwaliteit van “Opname” het resultaat is van een unieke samenwerking tussen idealistische acteurs en het publiek dat de spelers van ‘Het Werkteater’ na elke voorstelling voorzag van opbouwende kritiek. Dit is het ultieme bewijs dat het loslaten van de regels van theater kan zorgen voor iets van een unieke, niet te evenaren schoonheid wat je je leven lang niet zult vergeten.

Aanvankelijk gaan kijken als curiositeit - dat tijdsbeeld van dat oude ziekenhuis, brrrrr wat een grauwe nare wereld - en ik moest erg wennen aan het enorm lage tempo. De film is in tijden van Corona ook niet écht vrolijkmakend, maar Opname was voor mij een oefening in het grote loslaten. Om dan uiteindelijk te moeten toegeven dat de film wonderwel mooi is, met een aantal prachtige kleine momentjes, schitterend gespeeld door vooral zo'n Frank Groothof. Opname deed me in zekere zin denken aan het werk van Kafka, en gek genoeg ook aan de latere slasherfilm Hospital Massacre vanwege het idee van een patiënt heeft die geen idee wat er precies aan de hand is. Breekbaar, kwetsbaar en heel erg heftig. Maar, mooi!

4,0*

Gratis te zien op: OPNAME | werkteater

In 1985 gezien tijdens opleiding verpleegkunde in Amsterdam, ik was 21 jaar jong en heeft mijn hele werk binnen de zorgverlening beïnvloed. Na het zien van deze indrukwekkende film wist ik in ieder geval hoe ik het NIET moest gaan doen......zo goed in beeld gebracht het verschil van beleving client-hulpverlening. De afhankelijkheid van de kwetsbare cliënt, sommige situaties lijken wat onwerkelijk over te komen maar ik heb in mijn nu bijna 40-jarige werkbare tijd in het ziekenhuis (en nog steeds) heel wat horken hun werk zien doen, het gaat vaak om de kleine details in het contact met de patiënt.....

Nieuwe link: Opname - Het Werkteater

Volgens de MM-lijst de beste Nederlandse film ooit? Wel, daar heb je me even. Ik had er nog nooit van gehoord. Hij staat ook op Youtube. Met de challenge zal ik die zeker meepikken.

De top 25 beste films uit Nederland

Ik vond het een zeer enge bevreemdende film waarbij ik de volle 90 minuten lang een wrang gevoel bij had. Ik had wel wat te doen met meneer De Waal. Wordt die op één of andere manier gegijzeld in het ziekenhuis en wordt hij totaal in het ongewisse gelaten van wat er aan de hand is met hem. Schrijnend vond ik ook de manier waarop dat hij werd aangesproken. Beleefd, maar steeds naast de kwestie en dat vanuit een misplaatste ondertoon. Vreselijk gewoon. Gelukkig kijkt men vandaag de dag toch anders tegen de zorgverlening aan.

Uitstekend acteerwerk, uitmuntend zelfs vond ik. In de eerste plaats van Woudenberg, maar ook Groothof. De film heeft ook zijn kleine fijne warme momenten. Zeker de vriendschap met Frank springt hierbij in het oog.

Erg blij deze gezien te hebben. Erg warm aanbevolen.

Voor het eerst dat ik werkteater-film zie. En na deze film zit je je af te vragen waarom hun manier van werken niet meer navolging kreeg als het zulke mooie dingen kon opleveren. Het werkteater (inclusief toen moderne spelling zonder h) werd in 1969 opgezet en kwam voort uit de protesten tegen vastgeroest theater en uit een soort collectiviteitsideaal. Uiteindelijk ging het werkteater ook films maken vanuit dezelfde principes. Eerst naar aanleiding van hun stukken, later ook weleens los daarvan.

Opname is gebaseerd op een tweetal verwante, succesvolle theaterstukken. Je Moet Ermee Leven en Als de Dood, Net als bij de ontwikkeling van theaterstukken kwam men al improviserend tot een heel nieuw stuk. En dat werd de film. Een film van het werkteater is van hen. Erik van Zuylen werd ingehuurd om de regie te doen. Maar wel met nadruk de regie zoals het werkteater het goed vond. Een van de leden, Marja Kok, was co-regisseur.

Opname is een film die zich niet helemaal laat vangen in woorden. Een bescheiden, werkelijk prachtig geacteerde existentialistische film over menselijk contact, angst voor het leven en angst om te sterven. Een film die soms grappig is , soms eng is en soms aangrijpend maar die tegelijk in zijn vorm en maakproces ook weer eigenzinnig aanvoelt dat het jammer is dat het niet meer geprobeerd is na het stoppen van het originele werkteater in de jaren '80.