Gasmann (2021)

Bernd maakt deel uit van een groepje uitgebluste en cynisch gestemde mannen die weinig met elkaar gemeen hebben en zich regelmatig in een café treffen om elkaar zelfgeschreven teksten voor te lezen. Teksten die vervolgens met leedvermaak en pseudo-intellectuele bewoordingen worden becommentarieerd. Beroepshalve is Bernd verbonden aan een theatergroep en wacht al sinds mensenheugenis op een hoofdrol.

Bernd is een personage dat maar moeilijk enige sympathie bij de kijker weet op te wekken. Lusteloos, besluiteloos en behoorlijk onvolgroeid staat hij in het leven. Hij heeft een slechte relatie met zijn ex-vrouw en kan niet met zijn zoon communiceren. De enige momenten waarop je enige passie bij hem ontdekt zijn de momenten die hij samen met zijn Engels sprekende vriendin in zijn licht gedeukte oude auto doorbrengt. Zelfs op de momenten die hij met zijn zogenaamde vriendengroep doorbrengt, signaleer je bij Bernd amper enig vibrerend teken van leven.

De antiheld Bernd maakt in de film geen enkele ontwikkeling door. De film zet niet in op een emancipatie of loutering van zijn protagonist. Het enige dat de film doet is een weergave zijn van een hoop lamlendigheid en apathie. Je zou Gasmann misschien als een coming of age-drama kunnen beschouwen, ware het niet dat Bernd onwillens is de stap naar volwassenheid te zetten. De stoïcijnse speelstijl van Rafael Stachowiak verhindert je bovendien om een emotionele band met het personage op te bouwen. Mij lieten de avonturen van Bernd emotioneel volkomen koud.

De meest geslaagde scènes in de film zijn de scènes waarin Bernd die onverwachts een hoofdrol als SS’er in de wacht sleept, aan het repeteren is. De provocatie die wellicht wordt gezocht met betrekking tot het nazithema komt tamelijk geforceerd over. Toch zijn het aardige scènes waarin het experimentele toneel een veeg uit de pan krijgt. Als de regisseur van het stuk “Gasmann” van zijn acteurs belachelijke dingen verlangt is dat best grappig. De zwarte humor die daarbij de kop opsteekt in relatie tot het nazithema van het toneelstuk verdrijft voor even de energieke armoe waaraan de film en zijn protagonist lijden.

Gasmann is een film met een verhaal dat sloffend beweegt zonder duidelijke richting. De personages hebben weinig diepgang, maar vertonen wel zodanig absurd gedrag dat ze tot op zekere hoogte intrigeren. De filmische invulling is strak. Documentaire-achtig welhaast. Geen franje. Somber kleurgebruik. Geheel in overeenstemming met de apathie en futloosheid van de personages. Ik vond Gasmann vooral een vermoeiende film.