Tafrigh (2022)

Deze film is fantastisch van begin tot het eind. De sfeer het acteren de manier waarop het gefilmd word. De openingsscène pakt je direct. Iraanse cinema is echt de top in de wereld en ondanks alle ellende in het land blijven ze dit soort steengoede werken afleveren ik vind het bewonderenswaardig.

Binnenkort kom ik nog even met een uitwerking van de lagen in deze film en de boodschap erachter. Krijg je de kans ga deze film kijken doe jezelf een plezier.

Ik was in Iran in 2016 toen het er voor dit land nog erg rooskleurig uitzag, het lijkt zolang geleden als je kijkt hoe het er nu aan toegaat. Als je kijkt naar Iraanse films dan zie je daar dikwijls dezelfde thema's ion terug. Het gaat over (de verstikkende mores van) religie, over het patriarchaat vrijheid en hoe "het systeem" dit in de weg zit. Er is voor mij tot noch toe nog geen film geweest die dit zo treffend in beeld heeft gebracht als deze film.

Het regent constant in deze film, die mede daardoor al snel het genre "neo noir" mee heeft gekregen. Een vooruitstreven vrouw die haar eigen rijschool heeft leeft samen met haar man die op een avond uit de stad is voor werk. Toch ziet ze opeens haar man opeens een bus inlopen!? Ze volgt hem en komt tot de schokkende conclusie uiteindelijk dat er een dubbelganger van haar man en haar rondlopen.

Knap geacteerd is het, en elk personage heeft zijn eigen karakter. Ik zal hier onder even uitleggen hoe je volgens mij de film moet interpreteren. Dus kijk hem als je hem ergens vindt en ik hoor graag of je mijn analyse deelt. Om niks te verklappen zal ik hem wel ff spoileren hier komt ie:

De vier karakters vallen in twee klassen. De lagere klasse (Farzaneh en Jalal) en de hogere klasse (Bita en Mohsen). Als je kijkt naar het eerste stel dan zuchten ze echt onder het conservatieve stelsel dat Iran heeft. Jalal is een zachte seculiere man die niet in de macho cultuur van Iran past. Zijn vrouw geeft autorijles en is dus hele dagen uit huis en ook nog in de auto. Gevolg is dat op deze twee neer gekeken wordt en ze nooit geld of invloed zullen hebben om het land te kunnen veranderen. Ze gaan verschillend met dit lot om.

Farzaneh buigt voor de krachten vanuit de maatschappij (in deze film word ze door de dokter vergetenwoordigt) . Het is veelzeggend dat haar arts een vrouw is. Dit geeft aan dat je mee kunt gaan in de structuren van het land ongeacht of je man of vrouw bent. Vrouwen zijn net zo goed de onderdrukkers en bekrachtigers van deze structuren. De arts zal constant de vrouw gaslighten, zeggen dat ze gek is, normaal moet doen en aan het hallicuneren is. Er is haar alles aan gelegen om haar via medicatie te proberen te realiteit te ontkennen en dit maakt Farzaneh erg verward en angstig. Ze vertrouwd zichzelf niet meer en dit geeft de arts de kracht. Farzaneh zal hier niet onderuit kunnen komen en eindigt dus met de macho man Mohsen. In een verstikkende relatie die de realiteit niet onder ogen durft te zien. Dit is het gevolg van alle keuzes die ze in de film gemaakt heeft.

Jalal is een vooruitstrevend man die graag zijn vrouw zou helpen maar zij zit zo in haar eigen cocon door druk van buitenaf dat hij haar niet meer kan bereiken. Ze is letterlijk constant weg en hij ook. Hij staat voor de moderne man die de staat verder zou kunnen helpen en pakt ook die rol. Hij komt Bita tegen, die zucht onder de terreur van haar man, de patriarch Mohsen. Jalal vult eigenlijk de rol in tegenover de zoon en Bita zelf die haar man niet pakt omdat hij daar "te trots" voor is. Hij vraag hem excuses aan te bieden voor iets dat Mohsen gedaan heeft. en haar zoon mee te nemen naar een voetbalwedstrijd. Iets dat zijn grootste droom is maar Mohsen standaard weigert. Vanuit zijn mannelijke koppigheid en trots. Jala is totaal onzelfzuchtig en dit breekt hem op. Hij wordt slachtoffer van Mohsen, van "het systeem" dat geen mannen accepteert die zacht zijn en vooruitstreven. Hij wordt verliefd op Bita natuurlijk hij is precies wat zij zoekt in een man. Helaas vinden zij allebei de dood.

Mohsen is de moordenaar. Hij is de patriarchaat en heeft een belangrijke functie en carrière. Hij verdient veel geld en het hele systeem lijkt in zijn voordeel te werken. Hij is een macho met een kort lontje en brengt iedereen om hem heen in de problemen. Hij vernietigt zijn familie en is puur ego gedreven. Uiteindelijk kan hij de realiteit nooit onder ogen zien. Dat is ook logisch want de realiteit is dat hij een hufter is. Hij houdt graag een beeld van zichzelf in stand en van wat "normaal" is in de wereld. De man werkt de vrouw zorgt. En houdt zich koest. Al zijn er ook genoeg prive gelegenheden waar zijn vrouw wel degelijk zeggenschap krijgt. En soms breekt hij en gaat hij hard huilen. Hier zie je dat er ook een zachtheid inzit (die er bij Jalal aan de oppervlakte ligt) die er soms uit komt. En ook Mohsen is dus ergens slachtoffer van het systeem. Maar kiest altijd voor de vlucht voorwaarts.

Uiteindelijk kan hij de realiteit niet aan en de enige manier om zijn eigen waarheid in stand te houden, conservatieve gedachtes vast te houden. Is door Bita en Mohsen te vermoorden. En met Farzaneh (die op haar manier de conservatieve waarheid en het slechte beeld van zichzelf en de wereld in stand houdt) eindigt met het gruwelijke geheim dat zij moet doen alsof ze de vermoordde Bita is. Het feit dat Farzaneh nu rijk is en hoger op de ladder komt is een schrale vergoeding voor het verlies van haar vrijheid en eigen identiteit. Als Mohsen de vechter is, dan is Farzaneh de vluchter.

Als laatste Bita. Zij is een slimme onafhankelijke vrouw die heeft gekozen voor het geld en een carriere met een man die haar nooit gelukkig zal maken. Ze komt constant in conflict met haar man Mohsen en haar omgeving omdat ze is wie ze is. Vanwege haar positie kan ze ook niet zoals Farzaneh als hysterisch wijf worden weggezet of machteloos gemaakt worden. Echter hangt haar positie zuiver vast aan haar man en hekelt ze wel het gebrek aan eigen positie hierin. Zo moet ze uit naam van haar man excuses aanbieden. Dit wordt door de familie niet geaccepteerd want ze is maar "de vrouw van" . Alles verandert natuurlijk als ze Jalal tegenkomt, die precies de versie van haar man is die wel echt met haar samen denkt en doet en al snel bloeit hier een liefde op. Ze besluiten samen te vluchten maar worden beide vermoord door Mohsen.

Alles staat natuurlijk voor Iran en de manier waarop dit land disfunctioneert. De vier karakters staan voor de vier manieren waarop je je kunt verhouden tegenover de staat en hoe dingen lopen in het land. Helaas worden constructieve, progressieve en liefdevolle reacties genadeloos in de kiem gesmoord. En zo verharden en harnassen mensen zich steeds verder. Er is geen ruimte voor liefde en mededogen.

Gelukkig is er altijd een sprankje hoop. Dat zie je aan het einde van de film, de zoon van Mohsen en Bita heeft door dat haar moeder niet haar moeder is (maar Farzaneh) en vertelt dit aan opa. En zo kun je de realiteit en de constructieve, verstikkende ideeën blijven volhouden. Maar de waarheid komt altijd weer boven en daarmee ook de roep om vrijheid en progressie. Dit zie je ook het houdt de protesten in Iran in leven.

En dit zag ik ook duidelijk in de ogen van mensen toen ik daar was. Maar het patriarchaat is een veelkoppig monster dat gevoed word door angst, woede, moedeloosheid en gebrek aan creativiteit (hoe het anders/beter kan). Kortom, ik vind het allemaal echt prachtig uitgewerkt in deze film en het zal voor de mensen uit Iran en mensen die Iran wat beter kennen wel uit deze film te halen zijn denk ik. Dat is ook de kracht, het zit er duidelijk in zonder dat het er dik bovenop ligt. Dus echt heel knap gemaakt deze film.